Takılarda Kullanılan Motiflerin Tarihi Kökenleri

Takılarda kullanılan motiflerin tarihi kökenleri, farklı uygarlıkların kültür, inanç, sanat ve simgeleme biçimlerine göre değişiklik gösterir. Takılar, insanların sadece süslenmek amacıyla değil, aynı zamanda inançlarını, geleneklerini, duygularını, statülerini ve kimliklerini ifade etmek için de kullandıkları önemli birer kültür ürünüdür. Bu nedenle, takılarda kullanılan motifler, insanlık tarihinin izlerini taşır.

Takılarda kullanılan motiflerin tarihi kökenleri hakkında kesin bir bilgi olmamakla birlikte, çok eski çağlardan beri kullanıldığı çeşitli buluntulardan anlaşılmaktadır. İ.Ö. 7. bin-6. binin ilk yarısına tarihlenen “Çayönü ve Çatalhöyük” buluntuları arasında çeşitli taşlardan kemik ve hayvan dişleri ile deniz ve yumuşakçaların kabuklarından yapılmış gerdanlıklar ile hayvan, kuş, çiçek gibi çeşitli biçimler verilmiş takılar oldukça kalabalık bir grup oluşturmaktadır. Bu takılarda, doğadan alınan malzemelerin ve hayvan figürlerinin kullanılması, insanların doğa ile olan bağını ve şamanist inançlarını yansıtmaktadır.

İ.Ö. üçüncü binin yarısı ve ilk Tunç Çağı’nda Anadolu’da çok zengin takıların varlığı Troya ile Alaca mezarlarında bulunmuş örneklerle kanıtlanmaktadır. Altın ve gümüş küpeler, saç süsleri, gerdanlıklar, bilezikler, başları süslü iğneler, levha üzerine kabartma, oyma, kesme, telden örgü ve burma som döküm tekniği ile değerli madenleri işlemesi takı yapımının yüksek bir düzeye erişildiğini göstermektedir. Bu takılarda, geometrik şekiller, güneş, yıldız, ay, çiçek, bitki, hayvan, insan gibi motifler kullanılmıştır. Bu motifler, Anadolu uygarlıklarının sanat, inanç, kültür ve simgeleme biçimlerini yansıtmaktadır.

Hitit krallık ve İmparatorluk dönemlerinden günümüze kadar kalabilmiş takı sayısı azdır. Taşsız altın yüzükler aynı zamanda mühür olarak da kullanılmaktadır. Bunların üzerinde bazı örneklerde kazıma tekniği ile işlenmiş figürler, bazılarında ise sarmal motiflerle çerçevelenmiş çivi ve hiyoroglif yazılar yer alırlar. Bu takılarda, güneş, yılan, aslan, boğa, kartal, geyik, kuş, çiçek, bitki gibi motifler görülmektedir. Bu motifler, Hititlerin dinsel inançlarını, güçlerini, kutsal hayvanlarını ve doğa ile olan ilişkilerini simgelemektedir.

Anadolu Selçuklu döneminde takı yapımında altın ve gümüşün yanı sıra bakır, tunç, demir, cam, taş, fildişi, kemik, ahşap, deri, kumaş, ipek, yün gibi malzemeler de kullanılmıştır. Takılarda, geometrik şekiller, bitkisel motifler, hayvan motifleri, insan figürleri, yazılar, semboller, armalar, mühürler gibi motifler işlenmiştir. Bu motifler, Selçukluların sanat anlayışını, İslami inançlarını, kültürel zenginliklerini ve devlet güçlerini yansıtmaktadır.

Osmanlı döneminde takı yapımında altın, gümüş, bakır, tunç, demir, cam, taş, fildişi, kemik, ahşap, deri, kumaş, ipek, yün gibi malzemeler kullanılmıştır. Takılarda, geometrik şekiller, bitkisel motifler, hayvan motifleri, insan figürleri, yazılar, semboller, armalar, mühürler, tuğralar, sikkeler gibi motifler işlenmiştir. Bu motifler, Osmanlıların sanat anlayışını, İslami inançlarını, kültürel zenginliklerini ve devlet güçlerini yansıtmaktadır.

Türkmen takılarında ise gümüş, bakır, tunç, demir, cam, taş, kemik, ahşap, deri, kumaş, ipek, yün gibi malzemeler kullanılmıştır. Takılarda, geometrik şekiller, bitkisel motifler, hayvan motifleri, insan figürleri, yazılar, semboller, armalar, mühürler, tuğralar, sikkeler gibi motifler işlenmiştir. Bu motifler, Türkmenlerin sanat anlayışını, İslami inançlarını, kültürel zenginliklerini ve göçebe yaşam tarzlarını yansıtmaktadır.